Τρίτη 26 Γενάρη. Χτες το διατυπώσαμε με την μορφή ερωτήματος: πως είναι δυνατόν στον δυτικό (κατά κύριο λόγο) καπιταλιστικό κόσμο ο covid να εμφανίζεται σαν ο απόλυτος φονιάς ενώ στον ανατολικό (με παράδειγμα την κίνα) καπιταλιστικό κόσμο να μην ισχύει καθόλου αυτό και να μην εγείρονται – στον δυτικό κόσμο – τεράστια ερωτήματα για το τι (ΤΟΥ) συμβαίνει;; Είχαμε ξανακάνει το ίδιο πριν ένα μήνα (25 Δεκέμβρη: δύση εναντίον κίνας και το ανλαποδο: η περίπτωση ενός τσαχπίνη – 4) αναφερόμενοι όχι στον ανατολικό καπιταλιστικό κόσμο αλλά στον παγκόσμιο νότο, ειδικά στη δυτική αφρική, στα κράτη γκάνα, σενεγάλη, ακτή ελεφαντοστού και μπουρκίνα φάσο.

Η ασταμάτητη μηχανή, σαν περιθωριακή που είναι, δεν μπορεί να ελπίζει σε κάποια σοβαρή απάντηση απ’ τους διάφορους caradinieri και φίλους των pfizer κλπ. (Αυτοί είναι, συνήθως, περισπούδαστοι άνθρωποι, που στέκονται πολύ ψηλά… Η ασταμάτητη μηχανή είναι εργάτρια, και η ταξική θέση παίζει πάντα τον ρόλο της…). Αλλά το ερώτημα παραμένει: σε 5 καπιταλιστικά δυτικά κράτη (γαλλία, ιταλία, ισπανία, μεγάλη βρετανία, ηπα) 570.883 δηλωμένοι θάνατοι απ’ τον covid μέσα σε 9 μήνες. Σε 1 καπιταλιστικό ανατολικό κράτος (κίνα) με υπερδιπλάσιο πληθυσμό σε σχέση με το σύνολο των 5 συγκεκριμένων δυτικών, 3 (τρεις) δηλωμένοι θάνατοι απ’ τον covid μέσα στο ίδιο 9μηνο. Η διαφορά ανάμεσα στον αριθμό 570.883 και τον αριθμό 3 είναι τεράστια, ό,τι κι αν μετράει κανείς! Πολύ περισσότερο αν πρόκειται για θανάτους που αποδίδονται στην ίδια ακριβώς αιτία…

Γιατί, λοιπόν, ο μέσος (ή ο «ανώτερος μορφωτικά») δυτικός άνθρωπος δεν γυρνάει το βλέμμα του, γιατί δεν αναρωτιέται «βρε, τι να γίνεται στην κίνα;» (ή στην μπουρκίνα φάσο…), γιατί δεν ψάχνει να βρει και να εκλαγεί άσχημα; Ή, πράγμα που είναι το ίδιο, γιατί τα δυτικά αφεντικά και οι δημαγωγοί τους μιλάνε και ξαναμιλάνε για παγκόσμιο πρόβλημα, για την παγκόσμια συμβολή των (δυτικών) φαρμακο-μαφιών γενετικής μηχανικής στην σωτηρία της ανθρωπότητας και αυτό γίνεται πιστευτό απ’ τους υπηκόους; Πως ανανεώνεται διαρκώς η δυτική κατασκευή ενός «κόσμου» που ταυτίζεται (όταν βολεύει…) αποκλειστικά με τον δυτικό καπιταλισμό;

Μια απάντηση την οποία προτείνουμε στην ερώτηση του «πως είναι δυνατόν να μην συγκρίνει κανείς την κατάσταση εδώ ή εκεί» είναι, απλά, το ότι το «εκεί» δεν υπάρχει! Δεν υπάρχει στο κοσμοείδωλο του δυτικού αν αυτό το «εκεί» δεν έχει την μορφή και το περιεχόμενο που τον βολεύει: να είναι κατώτερο απ’ την δύση σε διάφορους τομείς, να είναι αξιολύπητο… Δεν υπάρχει, επιπλέον, κανένα «εκεί» που να αμφισβητεί με οποιονδήποτε τρόπο την δυτική (καθολική) ανωτερότητα: στους θεσμούς, στην ηθική, στις ιδέες, στις τεχνικές, στις επιστήμες!! Τέτοιο «εκεί» δεν υπάρχει – να γιατί (προτείνουμε) κανείς δεν γυρνάει το βλέμμα του σε αυτές τις περιστάσεις που λέγονται «πανδημία». Το μόνο «εκεί» που έχει γίνει ιστορικά δεκτό για την μυθολογία της δυτικής ανωτερότητας είναι το «εκεί» που είναι εχθρικό, μοχθηρό, ύπουλο, επικίνδυνο, νοσηρό, απολίτιστο…

Όταν ο Edward Said εξέδωσε τον Οριενταλισμό μας άνοιξε τα μάτια!! Μας έδειξε με τον πιο λεπτομερή, αναλυτικό και συνεκτικό τρόπο το πως η δυτική μυθολογική ανωτερότητα αυτο-κατασκευάστηκε κατασκευάζοντας ταυτόχρονα το «κατώτερο Άλλο»· τις βολικές (για την «αυταπόδεικτη») δυτική ανωτερότητα εννοήσεις και παραστάσεις για τον ισλαμικό κόσμο της «εγγύς ανατολής». Θα μπορούσε κάποιος άλλος να κάνει ακριβώς το ίδιο έργο για το πως η δυτική μυθολογία κατασκεύασε την κατωτερότητα των αυτοχθόνων της «νέας ηπείρου» (την «άγρια δύση» της αμερικανικής) ή της αυστραλίας· την κατωτερότητα των ινδών, των ασιατών, των αφρικανών. Παντού όπου άπλωνε τα χέρια του (τα όπλα του και τους σταυρούς του) η δυτική αποικιοκρατία / ο δυτικός ιμπεριαλισμός αυτο-νομιμοποιούνταν μέσα απ’ την κατασκευή κατώτερων· κατώτερων που χρειάζονταν άλλοτε την ευεργετική «καθοδήγηση» του λευκού, χριστιανού κατακτητή και άλλοτε την εξόντωσή τους (συχνά και τα δύο μαζί).

Σε κάποιο σημείο ο Said συμπυκνώνει αυτήν την διαδικασία σε μια φράση: …Το πλέγμα της γνώσης και της εξουσίας που δημιουργεί τον «Ανατολίτη» και κατά μία έννοια τον εξαφανίζει ως ανθρώπινο ον δεν είναι λοιπόν για μένα ένα αποκλειστικά ακαδημαϊκό πρόβλημα…. Είναι αλήθεια. Η διαδικασία της κατασκευής της δυτικής πολιτιστικής, ηθικής, τεχνικής, θεσμικής, αισθητικής, ιδεολογικής “παγκόσμιας” ανωτερότητας ήταν (και παραμένει…) διαδικασία εξαφάνισης των Άλλων ως ανθρώπινων όντων – με τις δικές τους πολιτιστικές, ηθικές, τεχνικές, θεσμικές, αισθητικές και ιδεολογικές ποιότητες. Η γυμνή ζωή που ο Agamben παρατήρησε να φτιάχνεται τώρα στις δυτικές ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις επιβαλλόταν επί αιώνες σαν «εξαγώγιμο είδος». Πριν και μετά τον 19^ο αιώνα. Πιο σωστά: επειδή έγινε εφικτή η άγρια, πρωταρχική συσσώρευση σε βάρος αυτών των βίαια απογυμνωμένων / υποτιμημένων ζωών σ’ όλο τον πλανήτη, σε συνδυασμό με το «προτεσταντικό πνεύμα», έγιναν εφικτά τα πρώτα καπιταλιστικά βήματα – στη δύση. Που εδραίωσαν την «παγκόσμια» δυτική ανωτερότητα…. Μέχρι χτες. (Θα δούμε αργότερα πως και γιατί αυτό που ήταν κυρίως «για χρήση εξωτερικού» επιστρέφει τώρα στις δυτικές μητροπόλεις· κι αν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο).

Να γιατί, υποψιαζόμαστε, ότι είναι αδιανόητο, απίστευτο, έξω από οποιονδήποτε (δυτικό) κανόνα εννοήσεων του κόσμου το να υπάρχουν μεγάλα μέρη αυτού ακριβώς του ίδιου κόσμου, του ίδιου πλανήτη, όπου ο θρυλικός covid19-φονιάς δεν σκοτώνει· σίγουρα όχι έτσι όπως δηλώνεται πολιτικά ότι συμβαίνει στην δύση. Να γιατί δεν υπάρχει καμμία απάντηση στα ερωτήματά μας: αυτά θεωρούνται α-νόητα!!!

Αυτή η δυτική «παγκόσμια» ανωτερότητα φτιάχτηκε συστηματικά επί τουλάχιστον 500 χρόνια. Ανανεώθηκε, διορθώθηκε, έγινε πιο «λεπτή» και πιο διειδυτική, εξοπλίστηκε ξανά και ξανά τόσο με μπαρούτι όσο και με «ανθρωπιστικές επιστήμες» (κοινωνιολογία, ανθρωπολογία, ψυχολογία, σημειολογία) επί πάμπολλες γενιές. Είμαστε όλοι τέκνα της, στον ένα ή στον άλλο βαθμό. Η τελευταία φορά που γυαλίστηκε ήταν μετά το τέλος του 3^ου παγκόσμιου και την εξαφάνιση του μοχθηρού, επικίνδυνου (αλλά και κατώτερου σε καθε τι εκτός απ’ τα όπλα) «Άλλου» που αντιπροσώπευε στο δυτικό φιλελεύθερο φαντασιακό η (εν πολλοίς «δυτική») ε.σ.σ.δ. Τότε κάποιοι διακήρυξαν «το τέλος της ιστορίας»· και πολλοί περισσότεροι το δέχτηκαν με ανακούφιση: το αιώνιο παρόν (του αιώνιου παλιμπαιδισμού…) θα ήταν, σίγουρα, δυτικό. Δηλαδή: δικό μας!

Το ερώτημα του ενός δισεκατομυρίου νεκρών είναι τώρα αυτό: τι θα συμβεί (και τι συμβαίνει ήδη!) σ’ αυτόν τον δυτικό κόσμο αν η 5 αιώνων ανωτερότητά του όχι απλά αμφισβητείται αλλά έχει ουσιαστικά ξεπεραστεί εκεί που πονάει περισσότερο, στις τεχνοεπιστήμες και στις εφαρμογές τους; Το ερώτημα μπορεί να διατυπωθεί διαφορετικά: αν ο «μέσος» (ή και «ανώτερος»…) γάλλος, ιταλός, ισπανός, αμερικάνος, καναδός, άγγλος, έλληνας, ούγγρος, πολωνός γυρίσει το βλέμμα του στα ανατολικά (ή στα νότια…) και διαπιστώσει πόσο κατώτερος είναι ΗΔΗ στην «αντιμετώπιση της πανδημίας» – αυτό το τόσο «φλέγον ζήτημα» της δυτικής καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης – πώς θα νοιώσει; Τι θα σκεφτεί; Πόσο έδαφος θα χάσει κάτω απ’ τα πόδια του;

Και πώς, με πόση λύσσα και με τι μέσα θα επιχειρήσει να ανακτήσει την ανωτερότητά του;