Τρίτη 9 Μάρτη. Όταν, πριν ένα χρόνο, μ’ έναν συγχρονισμό εντυπωσιακό (που κανονικά θα ήταν αρκετός από μόνος του για να δημιουργήσει πολύ σοβαρές υποψίες σχεδιασμού και μεθόδευσης) μεγάλος μέρος των πολιτικών βιτρινών της ευρώπης άρχισε να παραδίδει δωρεάν μαθήματα περί «κοινωνικής ευθύνης» σχεδόν κανείς δεν αντέδρασε. Δεν ήταν ακριβώς δωρεάν μαθήματα· ήταν διαταγές. Και πάλι, καμμία αντίδραση. Το αντίθετο έγινε: πιστοί στρατιώτες του «πολέμου κατά του αόρατου στρατού» αγκάλιασαν την υπόδειξη (ή την διαταγή) και την χρησιμοποίησαν σαν το δικό τους όπλο – εναντίον όσων τολμούσαν να… Εκείνο που ήθελαν να πουν ήταν πως αυτοί οι «να…» είναι (είμαστε) προδότες· και μάλιστα σε καιρό πολέμου… Σταμάτησαν λίγο πριν περιγράφοντας την «προδοσία» σαν εγκεφαλική βλάβη (: «ψέκα…») – ταιριαστά με την γενική «ιατρικοποίηση».
Ποιοί ήταν όμως που έκαναν αυτά τα μαθήματα, τις προτροπές (ή εξέδιδαν τις διαταγές) περί «κοινωνικής ευθύνης»; Αυτές οι δύο λέξεις έχουν ένα ενιαίο καθολικό νόημα, άσχετα από τάξεις, κουλτούρες, ηλικίες; Ο εφοπλιστής, για παράδειγμα, που έχει φροντίσει να μην πληρώνει φόρους αλλά κάνει δωρεά στην ελληνική αστυνομία δέκα περιπολικά διαπράτει «κοινωνική ευθύνη», όπως ας πούμε ένας διαβάτης βοηθάει κάποιον άγνωστό του που γλύστρησε και έπεσε να σηκωθεί;
Κι ακόμα πιο πέρα: μεγαλωμένος / η ο καθένας και η καθεμιά στη συγκεκριμένη κοινωνία, μετά την ηλικία των 2 χρόνων, δεν παίρνει άραγε επιμέρους ή γενικότερα μαθήματα «κοινωνικής ευθύνης» απ’ το πιο στενό ή/και το ευρύτερο περιβάλλον του / της; Με δυο λόγια: από πού ως πού έγινε δεκτό πως πρωθυπουργοί, υπουργοί, ή «ειδικοί» οποιουδήποτε είδους είναι αρμόδιοι για να μας υποδεικνύουν εκείνο που ξέρουμε καλά, ο καθένας με τον τρόπο του (πάντα με βάση τους κοινωνικούς, πολιτιστικούς, ηλικιακούς προσδιορισμούς που κουβαλάει);
Οι ερωτήσεις είναι ρητορικές. Ξέρετε την φρικτή απάντηση: τα περί «κοινωνικής ευθύνης» υπό την σκέπη της υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας έγιναν αποδεκτά (και εσωτερικεύτηκαν) υπό την βία (φυσική και ιδεολογική) της απειλής θανάτου. Παρότι οι λέξεις ήταν γνωστές, το νόημα τους ήταν εντελώς διαφορετικό: θα υπακούσεις τις διαταγές που σου δίνουμε γιατί αν δεν το κάνεις θα πεθάνεις ή θα σκοτώσεις· και την υπακοή σου θα την ονομάσουμε «κοινωνική ευθύνη». Ένα μεγάλο σετ καθολικών απαγορεύσεων και πειθαρχήσεων ονομάστηκε «κοινωνική ευθύνη»· όμως απαγορεύσεις και πειθαρχήσεις τέτοιας έκτασης και έντασης δεν μπορεί ούτε να επιβάλει ούτε να απαιτήσει ο καθένας και η καθεμιά ως κοινωνικό άτομο. Μόνο εκείνοι που έχουν εξουσία μπορούν. Συνεπώς ποτέ δεν επρόκειτο για «κοινωνική ευθύνη» πραγματικά· επρόκειτο μόνο, τόσο λίγο τόσο πολύ, για επαναπροσδιορισμό τόσο της (έννοιας της) «κοινωνίας» όσο και του «ζώο κοινωνικό» μέσα σε μια άγνωστη (τότε) ατζέντα όχι και τόσο άγνωστης εξουσίας. (Προσοχή: όχι κομματικής! Οι διαταγές ήταν απόλυτα διακομματικές!). Και ποτέ δεν επρόκειτο για κατάφαση σε μια «ιατρική μέθοδο»· αν υπήρξε κάποτε τέτοια «ιατρική μέθοδος» αυτή ήταν στο κολαστήριο της Λέρου…
Ο καιρός πέρασε και η ατζέντα άρχισε να αποκαλύπτεται, αν και πάντα πατώντας στην «κοινωνική ευθύνη» που κατασκεύασαν τα αφεντικά για λογαριασμό τους. Ο εκβιασμός ότι εφόσον νομιμοποιούμαστε να προσδιορίσουμε τι είναι «κοινωνικό» και τι όχι «θα σε απο-κοινωνικοποιήσουμε αν δεν υπακούσεις» και ότι, κατά συνέπεια, «θα σου επιβάλλουμε άμεσα ή έμμεσα ‘καταδίκη κοινωνικής θανάτωσης’ (θα είσαι κατ’ αρχήν κοινωνικά απόβλητος και, στη συνέχεια, νομικά υπόλογος) αν δεν ασπαστείς τις δικές μας νόρμες περί κοινωνικότητας» εξακολουθεί να ισχύει.
Τώρα όμως η συζήτηση εις τα ευρώπας και εις τα αμερικάς δεν αφορά την «κοινωνική ευθύνη» με την μορφή της κοινωνικής αποξένωσης, της (αυτο)φυλάκισης κατ’ οίκον, του μην αγγίζεις, μην φιλάς, μην αγκαλιάζεσαι, τρίβε μέρα νύχτα πόμολα και κουμπιά, σκάσε και ψηφιοποιήσου… Τώρα αφορά τα ψηφιακά πιστοποιητικά υγείας – αυτό, δηλαδή, που μαζί με την καθολική εφαρμογή / αποδοχή της γενετικής μηχανικής, ήταν απ’ την αρχή στην ατζέντα.
Τώρα λοιπόν, η «κοινωνική ευθύνη 2.0», εμφανιζόμενη σα λύτρωση απ’ την «κοινωνική ευθύνη 1.0», δίνει νέο περιεχόμενο, νέα χαρακτηριστικά στους κοινωνικά απόβλητους, σ’ αυτούς που θα πρέπει να «απο-κοινωνικοποιηθούν, καταδικασμένοι σε κοινωνικό αποκλεισμό / θάνατο»: είναι όσοι / όσες αρνούνται τις πλατφόρμες και την γενετική μηχανική τους, για όποιον λόγο κι αν το κάνουν. Για να το πούμε διαφορετικά: η κρατική / καπιταλιστική αντικοινωνικότητα 2021 έρχεται να πάρει την θέση της κρατικής / καπιταλιστικής αντικοινωνικότητας 2020 αξιοποιώντας την, και τραβώντας την στις «λογικές» της συνέπειες.